پمپ های پیستونی از نوع پمپ های جابه جایی و رفت و برگشتی هستند. معمولا این پمپ ها در طرح ها و اندازه های مختلفی وجود دارند و همین امر سبب کاربرد فراوان آن ها در صنایع مختلف شده است. با توجه به شرایط می توان این پمپ ها را به گونه ای طراحی کرد که فشار بالایی به وجود آورد و یا فقط باعث انتقال سیال بدون ایجاد فشار شوند.
نحوه عملکرد پمپ های پیستونی
پمپ پیستونی شامل سیلندر(Cylinder)، پیستون(Piston)، شیر ورودی (suction valve) و شیر خروجی (discharge valve) است. پیستون به وسیله دسته ای که یک سمت آن بر روی چرخ دواری قرار گرفته است، در جهت بالا و پایین حرکت می کند. هنگامی که حرکت پیستون رو به بالا است، دریچه خروجی در اثر مکش و نیروی ناشی از برگشت جریان از مجرای خروجی بسته شده و در اثر نیروی مکش ایجاد شده در داخل سیلندر، دریچه ورودی باز و مایع به درون محفظه پمپ مکیده می شود. هنگامی که پیستون به طرف پایین حرکت می کند، دریچه ورودی بسته شده و درچه خروجی باز می گردد و سیال محبوس در محفظه و تحت فشار پیستون به مجرای خروجی انتقال می یابد. تکرار این عمل سبب انتقال سیال از یک محل به محل دیگر می شود. سیلندر باید به شکلی آب بندی شده باشد که مایع نتواند به خارج نشت پیدا کند. هر حرکت رفت پیستون را یک کورس(Stroke) و مسافتی که پیستون طی می کند را کورس حرکتی می نامند. به دلیل این که در پمپ های رفت و برگشتی جابه جا شدن مایع به طور متناوب انجام می گیرد، حرکت مایع در لوله خارجی و دستگاه های دیگری که در سر راه هستند، ضرباتی وارد می نماید، برای کاهش شدت ضربه ناشی از متناوب بودن جریان باید راه حلی به کار بریم.
یکی از راه های کم کردن شدت ضربه، به کار بردن یک مخزن اکومولاتور (accumulator) در سر راه خروجی پمپ های رفت و برگشتی است. مساله مهم در به کار بردن مخزن هوا این است که امکان دارد هوای موجود در مخزن به مرور جذب آب شده از میزان آن کاسته شود. اگر این عمل همچنان ادامه یابد و هوای از دست رفته تأمین نشود، مخزن پر از آب شده و کار خود را انجام نخواهد داد. برای تأمین هوا بهتر است که در قسمت بالای مخزن یک شیر یک طرفه (one way valve) کار گذاشت.
یکی دیگر از راه های کم کردن شدت ضربه، به کار بردن پمپ های دو اثره (dual acting) است. پمپ های دو اثره را به دلیل کم شدن شدت ضربه و ظرفیت بیش تر و یکنواخت کردن بهتر جریان خروجی، بیش تر از پمپ های یک اثره(single acting) به کار می برند. معمولاً برای انتقال مایعات و مواد سیال از عمق های زیاد، شیر یک طرفه ای را در مجرای ورودی پمپ قرار می دهند که این شیر، مایع را در مجرای ورودی محبوس نموده و با باقی گذاشتن مقدار کمی آب در محفظه پمپ باعث راه اندازی ساده تر پمپ می شود.
